အသည္းေျခာက္ေရာဂါ (Cirrhosis Of Liver - COL)

အသည္းေျခာက္ ေရာဂါဟာ အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ အေၾကာင္း မ်ားေၾကာင့္ အသည္း ဆဲလ္မ်ား ပ်က္စီးကာ ၎ေနရာ မ်ားတြင္ အနာ႐ြတ္ တစ္႐ွဴး (Scar Tissue) မ်ားက ေနရာယူ အစားထိုး ၀င္ေရာက္ လာျခင္း (Fibrosis) ေၾကာင့္ အသည္းရဲ႕ ပံုသဏၭာန္၊ လုပ္ငန္း ေဆာင္တာမ်ား ပ်က္စီး ယိုယြင္း လာျခင္း ျဖစ္ပါတယ္... အသည္းေျခာက္ ေရာဂါ ေၾကာင့္ ေသဆံုး ရျခင္းဟာ ေရာဂါ မ်ဳိးစံုေၾကာင့္ ေသဆံုး သူမ်ား (Death by Disease) ရဲ႕ စာရင္းမွာ ၁၂ ခုေျမာက္ မွာ ႐ွိပါတယ္.. US မွာေတာ့

1. အရက္ အလြန္ အကၽြံ တာ႐ွည္ သံုးစဲြျခင္း နဲ႔
2. အသည္းေရာင္ စီေရာဂါ ေၾကာင့္

အဓိက ျဖစ္ပြား ၾကပါတယ္..

အသည္းဟာ ခႏၶာကိုယ္ ရဲ႕ အေရးၾကီး လုပ္ငန္းမ်ား ကို အဓိက လုပ္ေဆာင္ ေပးရာ အစိတ္ အပိုင္း တစ္ခု ျဖစ္ျပီး ၀မ္းဗိုက္ အေပၚ ယာဖက္ပိုင္း မွာ တည္႐ွိ ပါတယ္.. အဓိက လုပ္ငန္းၾကီး (၂) မ်ဳိးအနက္ တစ္မ်ဳိးမွာ ခႏၶာကိုယ္ တြင္း လိုအပ္ တဲ့ ဓါတ္ပစၥည္း မ်ား (ဥပမာ - ေသြးခဲ ေစေသာ ပစၥည္း - Clotting Proteins) ထုတ္လုပ္ ေပးျခင္းနဲ႔ ေနာက္တစ္မ်ဳိး မွာ ခႏၶာကိုယ္ မွ မလိုအပ္ ေတာ့တဲ့ စြန္႔ပစ္ ပစၥည္း မ်ားကို ေခ်ဖ်က္ စြန္႔ထုတ္ ေပးျခင္း တို႔ ျဖစ္ပါတယ္.. ဒါ့ျပင္ ခႏၶာကိုယ္ အတြက္ လိုအပ္တဲ့ စြမ္းအင္ အျဖစ္ ဂလူးကို႔စ္ (Glucose) နဲ႔ လစ္ပစ္ အဆီဓါတ္ (Lipids) မ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ လည္ပတ္ ေစပါတယ္.. အျခား ကိုယ္တြင္း အဂၤါမ်ား နဲ႔ မတူတဲ့ အခ်က္မွာ အသည္း အတြက္ အဓိက ေသြးေထာက္ပံ့ ေနျခင္းမွာ ေသြးလႊတ္ ေၾကာမွ အနည္း အက်ဥ္း သာျဖစ္ျပီး အူသိမ္ အူမၾကီး မွ လာေသာ ေပၚတယ္ ေသြးျပန္ေၾကာ (Portal Veins) မွသာ အမ်ား ဆံုး ေသြးေထာက္ ပံ့ေနျခင္း ျဖစ္ပါတယ္.. ေပၚတယ္ ေသြးျပန္ေၾကာ ဟာ အသည္း တြင္းသို႔ ေသြးေၾကာ ငယ္မ်ား (Sinusoids) အျဖစ္ ျဖာထြက္ ခြဲ၀င္ျပီး အသည္း ဆဲလ္ မ်ားနဲ႔ အနီးဆံုး အေန အထား ျဖတ္သန္း ပါတယ္.. ၎ကဲ့သို႔ အသည္း ဆဲလ္မ်ားနဲ႔ ေသြးေၾကာ ငယ္မ်ား (Sinusoids) ပူးတြဲ တည္႐ွိ မႈေၾကာင့္ ေပၚတယ္ ေသြးျပန္ ေၾကာမွ အာဟာရ နဲ႔ ဓါတ္ပစၥည္း မ်ားကို အသည္း ဆဲလ္မ်ား တြင္းသို႔ ပို႔ေဆာင္ျပီး အသည္း ဆဲလ္မ်ား မွ ဓါတ္ပစၥည္း မ်ားကို ေသြးေၾကာ တြင္းသို႔ ပို႔ေဆာင္ ေပးပါတယ္.. ထိုမွ တစ္ဆင့္ ေသြးေၾကာ ငယ္မ်ား စုစည္း ျပီး အသည္း ေသြးျပန္ေၾကာ (Hepatic Vein) အျဖစ္ ႏွလံုး သို႔ပို႔ေဆာင္ ေပးပါတယ္..

အသည္းေျခာက္ ေရာဂါ ျဖစ္ျပီ ဆိုရင္ အသည္း ဆဲလ္အမ်ားစု ပ်က္စီး ျပီး အနာ ႐ြတ္ တစ္႐ွဴး မ်ား အစားထိုး လာမႈ ေၾကာင့္ အသည္း ပံုသဏၭာန္ ပ်က္စီးကာ ေပၚတယ္ ေသြးျပန္ ေၾကာငယ္ မ်ားကို လည္း က်ဥ္းေျမာင္း ပိတ္ဆို႔ မႈျဖစ္ ေပၚေစ ပါတယ္.. ၎ကဲ့သို႔ ပိတ္ဆို႔ မႈေၾကာင့္ ေပၚတယ္ ေသြးဖိအား ျမင့္တက္ျခင္း (Portal Hypertension) ျဖစ္ေပၚကာ အသည္း ေျခာက္ ေရာဂါ လကၡဏာ မ်ား ေပၚေပါက္ လာပါတယ္.. ပံုမွန္ အသည္း ဆဲလ္မ်ား ေလ်ာ့နည္း လာ၍ အသည္း လုပ္ငန္း မ်ား တျဖည္းျဖည္း က်ဆင္း လာျပီး ေသြးခဲ ပစၥည္း မထုတ္ လုပ္ႏိုင္ မႈေၾကာင့္ ေသြးယိုစီး လြယ္ျခင္း၊ ခုခံမႈ စနစ္ က်ဆင္း ျခင္းေၾကာင့္ ပိုး၀င္ လြယ္ျခင္းနဲ႔ အတူ အျခား လကၡဏာ မ်ားလည္း ထပ္မံ ေပၚေပါက္ လာ ပါတယ္..

ေနာက္ထပ္ ထိခိုက္ တဲ့ လုပ္ငန္း တစ္ခု ကေတာ့ သည္းေျခ ရည္ (Bile) စြန္႔ထုတ္မႈ ပ်က္ျပား ျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္.. သည္းေျခရည္ ထုတ္လုပ္ ျခင္းဟာ အသည္း ဆဲလ္ မ်ားရဲ႕ လုပ္ငန္း မ်ားအနက္ တစ္ခု အပါ အ၀င္ ျဖစ္ပါတယ္.. သည္းေျခရည္ (Bile) ဟု ေခၚဆို ေသာ္လည္း စင္စစ္ သည္းေျခ မွ ထုတ္လုပ္ ျခင္း မဟုတ္ပဲ အသည္း ဆဲလ္ မ်ားမွ ထုတ္လုပ္ကာ သည္းေျခ အိတ္တြင္ ခဏ သိုေလွာင္ ထားျပီး သည္းေျခ ျပြန္ (Common Bile Duct) မွ တဆင့္ အူသိမ္ တြင္းသို႔ စီး၀င္ ပါတယ္.. သည္းေျခရည္ ၏ အဓိက လုပ္ငန္း ႏွစ္ရပ္မွာ အစာ ေျခဖ်က္ ျခင္းနဲ႔ ခႏၶာကိုယ္ မွ မလိုအပ္တဲ့ စြန္႔ပစ္ ပစၥည္း၊ အဆိပ္ အေတာက္ ပစၥည္း မ်ားကို အူသိမ္ အူမၾကီး မွတဆင့္ က်င္ၾကီး အျဖစ္ စြန္႔ထုတ္ ျခင္းပင္ ျဖစ္ပါတယ္.. အသည္း ေျခာက္ ေရာဂါ ျဖစ္ပြား ျပီဆိုလွ်င္ သည္းေျခ ျပြန္ လမ္းေၾကာင္း ေလးမ်ား ပိတ္ဆို႔ မႈေၾကာင့္ အစာ ေျခဖ်က္အား နည္းလာျခင္း၊ သည္းေျခ ရည္မွ တဆင့္ ဘီလီ ႐ူဘင္ (Bilirubin) အ၀ါ ေရာင္ဓါတ္ မ်ား မစြန္႔ထုတ္ ႏိုင္မႈ ေၾကာင့္ အသား ၀ါျခင္း ျဖစ္ေပၚ လာပါတယ္..

အသည္း ေျခာက္ျခင္း ျဖစ္ပြား ေစေသာ အေၾကာင္း မ်ားမွာ

• အရက္ကို အလြန္အကၽြံႏွင့္ တာ႐ွည္ ေသာက္သံုးျခင္း (Long-term heavy drinking of alcohol)
  • အရက္ကို အလြန္ အကၽြံ (၁၀) ႏွစ္ ခန္႔ ေသာက္ျခင္းဟာ အသည္းေျခာက္ ေရာဂါ ျဖစ္ပြား ႏိုင္ေၾကာင္း ေတြ႔႐ွိရ ပါတယ္..
• အသည္းေရာင္ ဘီႏွင့္ စီေရာဂါ ႐ွိသူမ်ား
  • အသည္းေရာင္ ဘီႏွင့္စီ ေရာဂါပိုး ႐ွိသူ ေတြမွာ အခ်ိန္နဲ႔ အမွ် အသည္းဆဲလ္ မ်ားကို ပ်က္စီး ေစတဲ့ အတြက္ အသည္း ေျခာက္ျခင္းကို ဆယ္စုႏွစ္ ေက်ာ္ၾကာ လာပါက ျဖစ္ပြား တတ္ပါတယ္..
• အရက္ေၾကာင့္ မဟုတ္ေသာ အသည္း အဆီဖုံး ေရာဂါ (Non-Alcoholic fatty Liver Disease)
  • အသည္း႐ွိ အဆီမ်ား ဟာေနာက္ဆံုး အနာ႐ြတ္ တစ္ရွဴးမ်ား အျဖစ္ ေျပာင္းလဲ တည္ေဆာက္ တတ္ျပီး အသည္းေျခာက္ျခင္း ျဖစ္ေပၚ လာေစ ပါတယ္.. အ၀လြန္ျခင္း၊ ဆီးခ်ဳိ ေသြခ်ဳိ ေရာဂါ၊ ႏွလံုး ေသြးေၾကာ ဆိုင္ရာ ေရာဂါ မ်ားနဲ႔ ဆက္စပ္မႈ ႐ွိပါတယ္..
• သံဓါတ္စုပ္ယူမႈမ်ားေသာေရာဂါ (Hemochromatosis)
  • မ်ဳိး႐ိုး လုိက္တတ္တဲ့ ေရာဂါ တစ္မ်ဳိး ျဖစ္ျပီး အူမွ သံဓါတ္ စုပ္ယူမႈ မ်ားကာ ခႏၶာ ကိုယ္တြင္း သံဓါတ္မ်ား စုပံု လာျခင္းေၾကာင့္ အသည္းေျခာက္ ျခင္း၊ ဆီးခ်ဳိ ေသြးခ်ဳိ ေရာဂါ၊ ေဂါက္ ကဲ့သို႔ ေရာဂါ တစ္မ်ဳိး၊ ႏွလံုး ၾကြက္သား ေရာင္ရမ္းျခင္း တို႔ ျဖစ္ေပၚ တတ္ပါတယ္.. Wilson's disease, Cystic Fibrosis, alpha-1 antitrypsin deficiency, galactosemia, glycogen storage disease စတဲ့ မ်ဳိး႐ိုး လိုက္ေသာ ေရာဂါ မ်ားေၾကာင့္လည္း အသည္း ေျခာက္ျခင္း ျဖစ္ေပၚ ေစပါတယ္..
• မိမိ ခႏၶာကိုယ္ ခုခံမႈစနစ္မွ အသည္းဆဲလ္မ်ားအား မွားယြင္းတိုက္ခိုက္ျခင္း (Autoimmune hepatitis)
  • အခ်ဳိ႕ေသာ မ်ဳိး႐ိုး ဗီဇ တစ္မ်ဳိး ႐ွိတဲ့ သူမ်ားမွာ ခႏၶာကိုယ္ ခုခံမႈ စနစ္မွ အသည္းဆဲလ္ မ်ားအား မွားယြင္း တိုက္ခိုက္ မႈေၾကာင့္ အသည္း ဆဲလ္မ်ား ေရာင္ရမ္း ပ်က္စီးျပီး ေနာက္ဆံုး အသည္း ေျခာက္ျခင္း ျဖစ္ေပၚ ေစပါတယ္.. ဒီလို ျဖစ္ပြား သူေတြရဲ႕ ၇၀% ဟာ အမ်ဳိး သမီးမ်ား ျဖစ္ၾက ပါတယ္..
• သည္းေျခ လမ္းေၾကာင္း ေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ အသည္းေျခာက္ျခင္း
  • Primary Biliary Cirrhosis, Primary Sclerosing Cholangitis, Blockage of Bile Duct (သည္းေျခ ျပြန္ပိတ္ ဆို႔ျခင္း) စတဲ့ ေရာဂါ မ်ားေၾကာင့္ လည္း အသည္း ေျခာက္ျခင္း ျဖစ္ေပၚ ေစပါတယ္..
• အဆိပ္အေတာက္ ပစၥည္းမ်ားႏွင့္ ေဆး၀ါးမ်ားေၾကာင့္ အသည္းေျခာက္ျခင္း (Toxic Hepatitis)
  • အသည္းကို အဆိပ္အေတာက္ ျဖစ္ေစတဲ့ ေဆး၀ါးမ်ား (Hepatotoxic Drugs)၊ ဓါတု ပစၥည္းမ်ား (Chemicals)၊ အသည္းတြင္း ကပ္ပါး ေကာင္ ပိုးစဲြ နာမ်ား (Parasitic Infection)၊ ႏွလံုး ယာဖက္ျခမ္း ေရာင္ရမ္း ညွစ္အားနည္း မႈေၾကာင့္ အသည္းတြင္ ေသြးစုပံု ခံရျခင္း ေရာဂါ (Cardiac Cirrhosis) တို႔ေၾကာင့္ အသည္း ေျခာက္ျခင္း လည္း ျဖစ္ေပၚ ေစတတ္ ပါတယ္..

အသည္းေျခာက္ျခင္း ရဲ႕ ကနဦး လကၡဏာမ်ားမွာ သိသာ ထင္႐ွားစြာ မျပသ ေသာ္လည္း တျဖည္းျဖည္း ေရာဂါ တိုးတက္ လာပါက ႏံုးေခြ အားေလ်ာ့လာျခင္း၊ အစား အေသာက္ ပ်က္လာျခင္း၊ ပ်ဳိ႕အန္ ခ်င္စိတ္ ျဖစ္ေပၚ လာျခင္း၊ ကိုယ္ အေလးခ်ိန္ ေလ်ာ့လာျခင္း၊ ဗိုက္နာ ဗိုက္ကယ္ ျဖစ္လာ တတ္ျခင္း၊ တစ္ကိုယ္လံုး ယားယံ လာတတ္ ျခင္း၊ ပင့္ကူ ကဲ့သို႔ ျဖာထြက္ ေနေသာ အနီေရာင္ အကြက္ မ်ား (Spider Naevi) ျဖစ္ေပၚ လာတတ္ျခင္း တုိ႔ ျဖစ္ ပါတယ္.. ေရာဂါ တျဖည္း ျဖည္း တိုးတက္ လာျပီး ေနာက္ပိုင္း လကၡဏာ မ်ားနဲ႔ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ဳိး (Complications) မ်ားမွာ...

• ေရဖ်ဥ္းစြဲလာျခင္း (Ascites)
  • ေရာဂါ တုိးတက္ လာျခင္းနဲ႔ အတူ ၀မ္းဗိုက္ အတြင္း ေရမ်ား စုလာမႈ ေၾကာင့္ ေရဖ်ဥ္း ျဖစ္ေပၚ လာျပီး၊ ေျခေထာက္ တစ္႐ွဴးမ်ားတြင္း ေရစု လာပါက ေျခေထာက္ ေဖာေရာင္ ျခင္းမ်ား ျဖစ္ေပၚ လာပါတယ္..
• မ ေဟာ္မုန္း အီစထ႐ိုဂ်င္ဓါတ္ မ်ားလာျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ လကၡဏာမ်ား
  • အသည္း ဆဲလ္မ်ားမွ အီစထ႐ို ဂ်င္ဓါတ္ ကို မေခ်ဖ်က္ မစြန္႔ထုတ္ ႏိုင္ေတာ့ ၍ ေသြးတြင္း စုပံု လာျပီး အမ်ဳိးသားမ်ား ရင္သား ၾကီးထြား လာျခင္း (Gynaecomastia)၊ ကာမဂုဏ္စိတ္ နည္းလာျခင္း(Loss of sexual drive)၊ ျမံဳတတ္ျခင္း (Infertility)၊ ပန္းေသ တတ္ျခင္း (Impotence)၊ ေ၀ွးေစ့ မ်ားက်ဳံလွီ လာျခင္း (Testicular atrophy) တို႔ ျဖစ္ေပၚ တတ္ပါတယ္..
• ေသြးထြက္/ ေသြးေျခဥ လြယ္လာျခင္း (Bruising and Bleeding)
  • အသည္းဆဲလ္ မ်ားမွ ေသြးခဲ ေစတဲ့ ပရိုတိန္း ဓါတ္မ်ား မထုတ္လုပ္ ႏိုင္မႈ ေၾကာင့္ ေသြးထြက္ လြယ္ျခင္း၊ ေသြးေျခဥ လြယ္ျခင္း ျဖစ္ေပၚ လာပါတယ္..
• ေပၚတယ္ ေသြးဖိအား ျမင့္တက္ျခင္း (Portal Hypertension)
  • ဒီလို ေသြးဖိအား ျမင့္တက္ ျခင္းအားျဖင့္ အစာမ်ဳိ (Esophagus) ႐ွိ ေသြးေၾကာ မ်ား ေဖာင္းလာျပီး ေပါက္ထြက္ ကာ ေသြးအန္ ျခင္း ျဖစ္ေပၚ လာႏိုင္ ပါတယ္.. အဲဒီလို ေသြးေၾကာ ေပါက္ ေသြးအန္ ျခင္းဟာ အေရးေပၚ အေျခ အေန ျဖစ္လို႔ အလွ်င္ အျမန္ ေဆးကု သမႈ ခံယူ ရပါမယ္.. ေပၚတယ္ ေသြးဖိအား ျမင့္တက္ ျခင္းေၾကာင့္ ေဘလံုးလည္း တျဖည္းျဖည္း ၾကီးလာကာ (Splenomegaly) ေသြးျဖဴဥ (White Blood Cells)၊ ေသြးမႊားဥ (Platelets) အေရ အတြက္ က်ဆင္း လာပါတယ္.. ခ်က္တစ္၀ိုက္မွ ေသြးေၾကာမ်ား ေဖာင္းလာျခင္း (Caput Medusa) လည္း ျဖစ္ေပၚ တတ္ပါတယ္..
• အသား၀ါလာျခင္း (Jaundice)
  • အသည္း ေျခာက္ျခင္း ျဖစ္ေပၚ လာလွ်င္ သည္းေျခ လမ္းေၾကာင္း ေလးမ်ား ပိတ္ဆို႔ မႈျဖစ္ပြား ျပီး အ၀ါဓါတ္ (Bilirubin) မ်ား မစြန္႔ ထုတ္ႏိုင္ သျဖင့္ အသား၀ါျခင္း ျဖစ္ေပၚ လာပါတယ္..
• အသည္းေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္အဆိပ္သင့္ျခင္း (Hepatic Encephalopathy)
  • အဆိပ္ အေတာက္ ဓါတ္မ်ား အသည္း ေျခာက္ျခင္း ျဖစ္သျဖင့္ မစြန္႔ ထုတ္ႏိုင္တဲ့ အခါ ၎ဓါတ္ မ်ားဟာ ဦးေႏွာက္ တြင္စုပံု ျခင္းေၾကာင့္ စိတ္႐ႈပ္ ေထြးတတ္ျခင္း၊ ဂေယာင္ ေခ်ာက္ခ်ား ျဖစ္ျခင္း၊ မွတ္ဥာဏ္ ေပ်ာက္ဆံုးျခင္း၊ အာ႐ံု စုစည္းမႈ မ႐ွိ ေတာ့ျခင္း၊ သာမန္ အလုပ္ ကိုပင္ မလုပ္ ႏိုင္ေတာ့ျခင္း၊ အိပ္ခ်ိန္ မမွန္ ေတာ့ျခင္း အစ ႐ွိတဲ့ လကၡဏာမ်ား ျဖစ္ေပၚ တတ္ပါတယ္..
• ေက်ာက္ကပ္လုပ္ငန္းက်ဆင္းလာျခင္း (Hepatorenal Syndrome)
  • အသည္းေျခာက္ ျခင္းေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္ သို႔ ေသြးပို႔ လႊတ္မႈ နည္းသြားျပီး ႐ုတ္တရက္ ေက်ာက္ကပ္ လုပ္ငန္း က်ဆင္းျခင္း (Acute Renal Failure) ျဖစ္ေပၚ ေစပါတယ္..
• အသည္းကင္ဆာျဖစ္တတ္ျခင္း (Hepatocellular Carcinoma)
  • အသည္း ေျခာက္သူမ်ား ဟာ အသည္းကင္္ဆာ အျဖစ္ ေျပာင္းလဲ တတ္ပါတယ္..

အသည္းေျခာက္ျခင္းကို သိေစႏိုင္တဲ့ စစ္ေဆး စမ္းသပ္ နည္းမ်ားမွာ လူနာ ၏ အရက္ ေသာက္ခဲ့ ဖူးေသာ ရာဇ၀င္ ႐ွိမ႐ွိ ေမးျမန္း ျခင္း၊ လူနာ အား အသည္းေျခာက္ ေရာဂါ လကၡဏာ မ်ား စမ္းသပ္ ႐ွာေဖြ ျခင္း၊ ဓါတ္ခြဲ ခန္းစစ္ ေဆးနည္း မ်ား၊ တီဗြီ ဓါတ္မွန္ (Ultrasound)၊ Computerized Tomography (CT Scan)၊ Magnetic Resonance Imaging (MRI Scan)၊ ေနာက္ဆံုး အဆင့္ အသည္း အသားစ နမူနာ ယူ၍ စမ္းသပ္ ျခင္း (Liver Biopsy) စသည့္ နည္းမ်ား ျဖင့္ သိ႐ွိ ႏိုင္ပါတယ္.. စမ္းသပ္ နည္းမ်ား ကို အေသးစိတ္ မေဖာ္ ျပေတာ့ပါ..

ကုသနည္းမ်ား မွာ အဓိက ရည္႐ြယ္ခ်က္ (၄) ခ်က္ျဖင့္ ထား႐ွိ ကုသ ဖို႔လိုအပ္ ပါတယ္..

1. အသည္းကို ထပ္မံ ထိခိုက္မႈ မ႐ွိေအာင္ ေနထိုင္ ျပဳမူ ရပါမယ္..
2. ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ဳိး လကၡဏာမ်ား (Complications)႐ွိပါက ကုသ မႈေပးရ ပါမယ္..
3. အသည္း ကင္ဆာ မျဖစ္ေစရန္ စစ္ေဆး တားဆီး ကုသ ေပးရ ပါမယ္..
4. ေနာက္ဆံုး အဆင့္ အသည္း လဲလွယ္ အစားထိုး ကုသ ေပးေရး ပင္ ျဖစ္ပါတယ္..

အသည္း ေျခာက္ျခင္း ျဖစ္ေစေသာ မူလ အေၾကာင္းရင္း၊ အသည္း ေျခာက္ျခင္း အနည္း/ အမ်ား အဆင့္ အေျခ အေန၊ ေနာက္ဆက္ တြဲဆိုးက်ဳိး လကၡဏာ မ်ား ႐ွိမ႐ွိ ေပၚတြင္ မူတည္ ျပီး ကုသမႈ ေပးရ ပါတယ္.. အသည္း ေျခာက္သူ အဖို႔ အာဟာရ ျပည့္၀ ေသာ အစာ ကို စားသံုးရန္ လိုအပ္ ျပီး ဗီတာမင္ စံု အားေဆး (Multivitami) တစ္ေန႔ တစ္ၾကီမ္ ေသာက္ေပး သင့္ ပါတယ္.. အသည္း ေျခာက္ျခင္း တုိးတက္ လာတာ နဲ႔အမွ် ဆိုဒီယမ္ (ဆား) ပါ၀င္တဲ့ အစာမ်ားကုိ ေ႐ွာင္ၾကဥ္ ရပါမယ္.. အရက္ နဲ႔ အျခား ဘီယာ၊ ၀ိုင္၊ အလားတူ အသံုး အေဆာင္ မ်ားကို လံုး၀ ေ႐ွာင္ၾကဥ္ ရပါမယ္.. အကိုက္ အခဲ ေပ်ာက္ေဆး (NSAIDs) မ်ားဟာ လည္း အသည္း ေျခာက္ျခင္း ကိုပိုမို ဆိုး႐ြား ေစတဲ့ အတြက္ ေ႐ွာင္ၾကဥ္ ရပါမယ္..

အသည္းေရာင္ ဘီနဲ႔စီ ေရာဂါ ႐ွိသူမ်ား အဖို႔ ၎နဲ႔ သင့္ေတာ္တဲ့ ေဆး၀ါး ကုသ မႈခံယူ သင့္ပါတယ္.. ေရဖ်ဥ္း စဲြျခင္း၊ေျခေထာက္ ေဖာေရာင္ ျခင္း ႐ွိသူမ်ား အဖို႔ သင့္ေတာ္တဲ့ ဆီးေဆး ကို ေပးျခင္း ျဖင့္ ကုသ ရပါမယ္.. ေပၚတယ္ ေသြးဖိအား ျမင့္တက္ ေနျခင္း ႐ွိလွ်င္ Beta-blockers (esp;- propranolol), Nitrates (Isosorbide dinitrate) ေပးျခင္း ျဖင့္ ဖိအား ခ်ေပး ရပါမယ္.. Octreotide ကို ေပးျခင္း ျဖင့္လည္း ဖိအားကို ခ်ေပး ႏိုင္ပါတယ္.. အစာမ်ဳိ ေသြးေၾကာ ေပါက္ျပီး ေသြးအန္ ျခင္း (Esophageal Varices) ျဖစ္ပါက သားေရပင္ ပစ္စည္းျခင္း (Band Ligation)၊ အယ္လ္ကိုေဟာ အျပင္း ထိုးေပးျခင္း (Sclerotherapy) ျဖင့္ ေသြးမထြက္ ေအာင္ ကုသ ရပါမယ္.. ေဆးျဖင့္ ေပၚတယ္ ဖိအား ျမင့္တက္ ျခင္းကို မထိန္းႏိုင္ ေတာ့လွ်င္ ေပၚတယ္ ေသြးျပန္ ေၾကာႏွင့္ ပင္မ ေသြးျပန္ ေၾကာကို လမ္းလႊဲ တည္ေဆာက္ ခြဲစိတ္ ကုသ ေပးျခင္း (Transjugular Intrahepatic Portosystemic Shunt - TIPS), (Distal SplenoRenal Shunt - DSRS) တို႔ ျဖင့္ ကုသ ေပးႏိုင္ ပါတယ္..

အသည္းေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္ အဆိပ္ သင့္ျခင္း (Hepatic Encephalopathy) ျဖစ္ပြား ပါက Lactulose ၀မ္းႏႈတ္ေဆး ကို ေပးျခင္းျဖင့္ အူမၾကီးမွ အဆိပ္ အေတာက္ ဓါတ္မ်ား စုပ္ယူမႈ ကို ေလွ်ာခ် ျခင္းျဖင့္ သက္သာ ေစႏိုင္ ပါတယ္.. အကယ္၍ Lactulose တစ္မ်ဳိး တည္းျဖင့္ မလံု ေလာက္ပါက Neomycin, Metronidazole ကဲ့သို႔ ပဋိဇီ၀ ေသာက္ေဆး မ်ားကို ပူးတြဲ ေပးႏိုင္ ပါတယ္.. ေဆးကုသ မႈျဖင့္ ေနာက္ဆက္ တြဲဆိုးက်ဳိး မ်ား (Complications) မသက္သာ ပါက ေနာက္ဆံုး အသည္း အစားထိုး လဲလွယ္ ျခင္း (Liver Transplant) ဟာ အႏၲိမ ကုထံုး ပဲ ျဖစ္ပါ ေတာ့တယ္.. အားလံုး အသည္း ေရာဂါ အေပါင္းမွ ကင္းေ၀း ႏိုင္ပါေစ....။

This article is soured to Dr. Win Thein for the benefit of Human Beings. Thanks a lot